خانه ورثه‌‌ای در واقع ملکی است که صاحب آن فوت شده باشد. این خانه مطابق قوانین و مقررات، به وراث متوفی می‌رسد. درصورتی‌که بیش از یک ورثه وجود داشته باشد، وراث نسبت به خانه ورثه‌‌ای، مالکیت مشاع خواهند داشت.
وقتی فردی فوت می‌کند اموال وی اعم از منقول یا غیر منقول بطور قهری و خودکار به ورثه وی انتقال پیدا می‌کند که یکی از این اموال غیر منقول، خانه ورثه ای است.
هنگامی که مالک فوت می‌کند مطابق با قوانین انحصار وراثت، املاک متوفی به وراث منتقل می‌شود، مگر این که وصیت‌نامه رسمی تنظیم شده باشد و یا شرایط خاصی برای ملک معین شده باشد.
تقسیم خانه ورثه‌‌ای
وراث اصولا یا اموال به جا مانده از متوفی را بین خود تقسیم می‌کنند، یا اموال منقول به جای مانده از متوفی را فروخته و مبلغ حاصل از فروش را به نسبت سهم‌الارث بین خود تقسیم و از این طریق مالکیت مشاع بین خود را پایان می‌دهند.
مهم‌ترین مدرک برای معامله املاک موروثی، گواهی انحصار وراثت است. بر اساس این گواهی مشخص می‌شود که شما با چه افرادی در معامله ملک طرف هستید. بهتر است جهت جلوگیری از بروز هرگونه مشکلی در خرید این نوع املاک، علاوه بر رویت گواهی انحصار وراثت، شناسنامه متوفی را نیز بررسی کنید و یا با استعلام از اداره ثبت احوال و اسناد کشور، احتمال وجود ورثه دیگر را بررسی کنید.
نکات مهم قبل از معامله خانه ورثه‌‌ای
قبل از معامله حتما اسناد هويت فروشندگان شامل شناسنامه و کارت ملی را رويت و سال تولد وراث را بررسی کنید. اگر در بین وراث اشخاص کمتر از ١۵ سال باشند، بر اساس قانون از تصرف در اموال و حقوق مالی خود ممنوع خواهند بود.
حتما قبل از معامله بررسی کنید که آیا متوفی وصیت‌نامه‌ای درمورد ملک موردنظر دارد یا خیر. زیرا براساس قانون هر شخصی می‌تواند بخشی از اموال خود را پس از فوتش به فرد دیگری واگذار کند. بنابراین اگر قسمتی از ملک به فردی واگذار شده باشد، آن شخص در هنگام معامله ملک حتما باید حضور داشته باشد.